«Δημιουργούμε νέους επαγγελματίες με ισχυρές θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις»
Συνέντευξη: Κυριακή Μουστακίδου
Με την ιδιότητά σας ως Καθηγητής αλλά και Πρόεδρος του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια για την ιστορία του Τμήματος και την εξέλιξή του μέσα στα χρόνια;
Το Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων ιδρύθηκε με τον νόμο 4610/19 και εντάσσεται στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Το αντικείμενο σπουδών του τμήματος είναι ο ολιστικός σχεδιασμός προϊόντων και συστημάτων, που ξεκινάει με τη σύλληψη της ιδέας και καταλήγει στην ολοκλήρωση του τελικού προϊόντος. Επίσης ασχολείται με τη μεθοδική, πολυεπιστημονική προσέγγιση για το σχεδιασμό, την υλοποίηση, την τεχνική διαχείριση και τη λειτουργία ενός παραγωγικού συστήματος. Σήμερα διανύει την 6η χρονιά λειτουργίας του και ταυτόχρονα έχει τους πρώτους αποφοίτους, που ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο χώρο του σχεδιασμού/παραγωγής προϊόντων.
Πώς θα εξηγούσατε συνοπτικά σε κάποιον την αξία του τμήματος σε ό, τι αφορά τον ολιστικό σχεδιασμό προϊόντων και συσκευασιών και πώς μπορεί να βοηθήσει το παρόν και το μέλλον των επιχειρήσεων στην Ελλάδα;
Το πρόγραμμα σπουδών του τμήματος προσφέρει μια συγκεκριμένη σειρά μαθημάτων που εστιάζει σε θεματικές ενότητες, που αφορούν άμεσα ή έμμεσα τον ολιστικό σχεδιασμό προϊόντων και συσκευασιών. Ο εκκολαπτόμενος σχεδιαστής έρχεται σε επαφή με γνώσεις και πρακτικές, που εφαρμόζονται είτε σε μεγαλύτερο, είτε σε μικρότερο βαθμό σε επιχειρήσεις εντός και εκτός της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, ο νέος σχεδιαστής αποκτά πρόσβαση σε γνωστικά πεδία που αφορούν δημιουργικές τεχνικές σχεδιασμού αλλά και σε τεχνικές μεθοδολογίες που σχετίζονται με θέματα παραγωγής, υλικών, κατασκευής και προώθησης των προϊόντων. Σκοπός του τμήματος είναι η δημιουργία νέων επαγγελματιών, που να μπορούν να υποστηρίξουν και να στελεχώσουν επιχειρήσεις με έμφαση στο σχεδιασμό και τη παραγωγή προϊόντων. Αναμφίβολα, ο τομέας του design αποτελεί την κορυφαία δραστηριότητα μεγάλης προστιθέμενης αξίας τόσο για το δημιουργό όσο και για τις επιχειρήσεις που σχετίζονται με τη δημιουργία.
Ποιες είναι οι πιο πρόσφατες καινοτομίες στον τομέα του packaging, τόσο στο structural όσο και στο graphic design, που αξίζει να γνωρίζουν οι επιχειρήσεις ώστε να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις και να ξεχωρίσουν;
Για την ορθή ενσωμάτωση της καινοτομίας σε μια επιχείρηση είναι αναγκαία η βαθιά γνώση της ολιστικής προσέγγισης του σχεδιασμού. Πριν φτάσουμε στα ψηφιακά εργαλεία σχεδιασμού και τις νέες και καινοτόμες μεθοδολογίες κατασκευής είναι σημαντικό να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος και η κατάλληλη επένδυση σε τεχνικές σχεδιασμού που ενσωματώνουν στοιχεία design thinking. Ένα προϊόν, μια συσκευασία, πρέπει είναι σωστά σχεδιασμένα σε κάθε στάδιο της ανάπτυξης τους. Με αυτή την συνθήκη, ο σχεδιαστής είναι σε θέση να δημιουργήσει μια πρόταση αναφοράς, που μπορεί να ξεχωρίσει εύκολα στο σύνολο της αγοράς. Δεν πρέπει να συνδέεται η καινοτομία μόνο με τη χρήση και αξιοποίηση των τεχνολογικών μέσων αλλά να συνδυάζει τις γνώσεις, που προέρχονται από την ανθρώπινη δημιουργικότητα και από τα δεδομένα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Κεφάλαιο AI & ανθρώπινη Δημιουργικότητα, μια δημοφιλής συζήτηση που συχνά γεννά λανθασμένες εντυπώσεις. Σύμφωνα με τις γνώσεις και την εμπειρία σας, ποια είναι η επόμενη μέρα που διαμορφώνεται με τη χρήση του AI στον σχεδιασμό προϊόντων και συσκευασιών;
Η χρονική περίοδος που διανύουμε μπορεί να χαρακτηριστεί ως μεταβατική. Το παλαιό ή παραδοσιακό συναντά το νέο ή καινοτόμο. Σ’ αυτή τη μετάβαση εμπίπτει και η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης σε μια σειρά εφαρμογών από αγγίζουν το σχεδιασμό και τη παραγωγή συσκευασιών. Βέβαια, είναι πολύ νωρίς να βγουν συγκεκριμένα συμπεράσματα γι’ αυτήν τη μετάβαση και πόσο μάλλον για την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην ανθρώπινη δημιουργικότητα. Παρ΄ όλα αυτά, η σημερινή τάση που επικρατεί σχετικά με τη χρήση της AI είναι η λειτουργία της ως ένα διεκπεραιωτικό μέσο, που συμβάλει στην αυτοματοποίηση συγκεκριμένων διαδικασιών, για να επιτευχθεί το τελικό αποτέλεσμα σε μικρότερο χρόνο. Επίσης, αν η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιηθεί με ορθό τρόπο ως συμπληρωματικό εργαλείο δημιουργικότητας και συνδυαστεί με τις παραδοσιακές μεθοδολογίες σχεδιασμού, σίγουρα μπορεί να συμβάλει στην εξέλιξη ιδεών, που έχουν ως στόχο την καινοτομία. Τελικά, η εμπειρία του σχεδιαστή είναι αυτή που θα καθορίσει το τελικό αποτέλεσμα αυτής της συνέργειας μεταξύ τεχνολογίας και ανθρώπινης δημιουργικότητας.
Με ποιον τρόπο συνδέεται το brand building με τη συσκευασία και ποια είναι τα πιο πρόσφατα trends σε ό, τι αφορά τη σχέση αφήγησης και αποτύπωσης της αφήγησης στη συσκευασία;
Η ραγδαία εξέλιξη των κοινωνικών δικτύων και η χρήση τους ως ένα νέο κανάλι διαφήμισης και προώθησης προϊόντων έχουν ξεχωρίσει το storytelling ως μια βασική παράμετρο, που επηρεάζει και καθορίζει το σχεδιασμό αυτών των προϊόντων. Σήμερα οι καταναλωτές, όντως περισσότερο πληροφορημένοι και ταυτόχρονα εκτεθειμένοι στην παγκόσμια αγορά έχουν την τάση να επιθυμούν την μοναδικότητα και την αυθεντικότητα στο σύνολο των προϊόντων. Ο ρόλος του σχεδιαστή είναι να μεταφέρει την αλήθεια και το όραμα του παραγωγού πάνω στη συσκευασία. Η επίκληση στο συναίσθημα, η αναγωγή στη μνήμη και η υπόσχεση της εμπειρίας είναι μερικά από τα στοιχεία, που ένας σχεδιαστής πρέπει να τα μεταμορφώσει σε εικόνες, σχήματα, χρωματικές παλέτες και τυπογραφικά στοιχεία, ώστε να συνδεθούν άμεσα με τις καταναλωτικές συνήθειες, επιθυμίες και ανάγκες του αγοραστικού κοινού. Δεν είναι εύκολη δουλειά γι’ αυτό είναι αναγκαία η γνώση της ολιστικής προσέγγισης σχεδιασμού, που ενσωματώνει τη δημιουργία και τη κατασκευή της ιδέας ως την προώθηση και διαφήμιση του τελικού προϊόντος μέσω της συσκευασίας του.
Στο τμήμα σας, δημιουργείτε τη νέα γενιά των designers της Ελλάδας. Με ποια εφόδια αποφοιτούν και ξεκινούν την πορεία τους στην αγορά εργασίας;
Η εργαλειοθήκη του νέου σχεδιαστή πρέπει να είναι γεμάτη από γνώσεις και τεχνικές που μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη ενός προϊόντος από την αρχή έως το τέλος του. Τα τελευταία χρόνια, ο ρόλος του σχεδιαστή προϊόντων έχει αναβαθμιστεί τουλάχιστον σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς είναι ο κατάλληλος άνθρωπος που μπορεί να επικοινωνεί μεταξύ του δημιουργικού και του τεχνικού τμήματος μιας επιχείρησης παραγωγής προϊόντων και συσκευασιών. Επιπλέον, ο σχεδιαστής θα πρέπει να αφουγκράζεται τις ανάγκες των καταναλωτών και να είναι σε θέση να τις μετατρέπει σε βελτιωμένες εκδοχές και σε ισχυρές εικόνες, αντικείμενα, λειτουργίες και συσκευασίες. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά αποτελούν τα εφόδια, που πρέπει να δίνονται στους νέους σχεδιαστές, ώστε να είναι σε θέση να τα εφαρμόσουν είτε στην τοπική, είτε στην παγκόσμια αγορά. Επίσης, πρέπει να αναφερθεί και το στοιχείο της κουλτούρας και της νοοτροπίας σχετικά με την ενσωμάτωση του σχεδιασμού στις παραδοσιακές επιχειρήσεις. Σε αυτό πρέπει να συμβάλουμε και οι ίδιοι οι σχεδιαστές μέσω των ολοκληρωμένων προτάσεων μας. Μια σωστά σχεδιασμένη πρόταση πρώτα θα πείσει τον επιχειρηματία και έπειτα το καταναλωτικό κοινό. Ο σχεδιαστής είναι ο συνδετικός κρίκος, που ενθαρρύνει και τις δύο πλευρές να αγκαλιάσουν το νέο και το καινοτόμο ως στοιχείο σχεδιασμού.
Κατά τη γνώμη σας και βάσει της εμπειρίας σας, ποια είναι τα οφέλη από τα εκπαιδευτικά προγράμματα που προωθούν τη συνεργασία μεταξύ φοιτητών και βιομηχανίας;
Σε συνέχεια από την προηγούμενη ερώτηση, ένα ακόμη εφόδιο για τους νέους σχεδιαστές που πρωτοβγαίνουν από ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον και εισέρχονται σ’ ένα εργασιακό πλαίσιο είναι η ύπαρξη ενός portfolio. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα πρέπει να συμβάλλουν σ’ αυτήν την κατεύθυνση και να δίνουν όλες αυτές τις ευκαιρίες στους εκκολαπτόμενους σχεδιαστές, ώστε να δημιουργούν, να πειραματίζονται και να προτείνουν νέες και ανατρεπτικές ιδέες, που μπορούν να βρίσκουν γόνιμο έδαφος στη μικρή ή/και στη μεγάλη επιχείρηση. Επίσης, ένας εκπαιδευτικός πρέπει να παροτρύνει τους νέους σχεδιαστές, να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς με σκοπό την διάχυση της δημιουργικότητας αλλά και την τροφοδότηση της κριτικής από μια ανεξάρτητη πηγή. Τέλος, η συμμετοχή των νέων σχεδιαστών σε ομιλίες, σεμινάρια, workshop και συνέδρια συγχρονίζουν τις δημιουργικές ιδέες και τις φέρνουν όλο και πιο κοντά στις σημερινές δυνατότητες του σχεδιασμού και της κατασκευής συσκευασιών. Η διαρκής επαφή και συνεργασία μεταξύ της ακαδημαϊκής και της επιχειρηματικής κοινότητας οδηγεί στην καλύτερη προετοιμασία των νέων σχεδιαστών και την εμπιστοσύνη από μέρους των επιχειρηματιών στις ασυνήθιστες πολλές φορές ιδέες που προβάλλονται.
INFO
- Μάθετε περισσότερα για τον σκοπό και τη λειτουργία του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας: ide.uowm.gr
- Γνωρίστε το επιστημονικό και εκπαιδευτικό έργο του κ. Κυράτση: kyratsis.com