«Στον κλάδο της Συσκευασίας, τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο»
Συνέντευξη: Κυριακή Μουστακίδου
Ποιο είναι το προφίλ του ΣΥ.ΒΙ.Π.Υ.Σ. και οι βασικοί στόχοι του Συνδέσμου;
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών & Συσκευασίας (ΣΥ.ΒΙ.Π.Υ.Σ.) ιδρύθηκε το 1999, με τον πρώτο πρόεδρό του, Δρ. Αλέξη Στασινόπουλο, να καθορίζει τις βασικές αρχές και τους στόχους που ακολουθούμε πιστά έως σήμερα. Μερικοί από αυτούς, ενδεικτικά, είναι η ανάδειξη της δυναμικής του κλάδου εντός και εκτός Ελλάδος, η ανάπτυξη της γνώσης και του τεχνολογικού & επιστημονικού επιπέδου του κλάδου, η προβολή της σημασίας της σύγχρονης συσκευασίας στην προστασία των προϊόντων και των καταναλωτών.
Πρόκειται για έναν καθαρά επιστημονικό Σύνδεσμο, που εκπαιδεύει τα μέλη και τους συνεργάτες του, ενώ λειτουργεί και συμβουλευτικά στα αρμόδια Υπουργεία που σχετίζονται με τον κλάδο της συσκευασίας. Ιδιαίτερα σε ό, τι αφορά το κομμάτι της εκπαίδευσης, φροντίζουμε να εξασφαλίζουμε στα μέλη μας πρόσβαση σε τεχνογνωσία, αλλά και σε κάθε διεθνή σημαντική εξέλιξη στον κλάδο που τα αφορά. Για παράδειγμα, αποκτήσαμε το 2024 τη βάση δεδομένων της Euromonitor (packaging passport) και κοινοποιήσαμε όλες αυτές τις μελέτες στα μέλη που απαρτίζουν την επιστημονική μας κοινότητα. Αντίστοιχα, στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη μας έχουμε πάνω από 30.000 βιβλία και μελέτες, υλικό που χρησιμοποιούμε σε εβδομαδιαία βάση για τη διαρκή εκπαίδευση των μελών μας.
Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο κλάδος της βιομηχανίας Παραγωγής Υλικών & Συσκευασίας στην Ελλάδα;
Μία από τις βασικές προκλήσεις είναι ότι αντιμετωπίζει συνθήκες μη υγιούς ανταγωνισμού. Καταγράφουμε συχνά έλλειψη επαρκών ελέγχων σε υλικά συσκευασίας που εισάγονται κυρίως από την Νοτιοανατολική Ασία, τα οποία δεν συνοδεύονται από τα απαραίτητα αξιόπιστα πιστοποιητικά. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε από τη μια πλευρά, τους Έλληνες παραγωγούς που ακολουθούν τις απαιτήσεις της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας, και από την άλλη κατασκευαστές εκτός ΕΕ που δεν διαθέτουν καμία από τις απαραίτητες πιστοποιήσεις και μάλιστα για κρίσιμα θέματα που συνδέονται με την ασφάλεια τροφίμων και ποτών και άρα με την υγεία του καταναλωτή. Ως Σύνδεσμος, έχουμε τονίσει επανειλημμένα αυτό το θέμα στις αρμόδιες Αρχές με τις οποίες βρισκόμαστε σε επαφή.
Επιπλέον, το κόστος της ενέργειας τα τελευταία έτη δυσχεραίνει την τιμολογιακή πολιτική των Ελλήνων παραγωγών σε σχέση με τα εισαγόμενα υλικά συσκευασίας από χώρες επίσης της Ν/Α Ασίας. Αυτό, βέβαια, είναι ταυτόχρονα πρόβλημα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας συνολικά.
Φυσικά, να διευκρινίσω ότι ο ΣΥ.ΒΙ.Π.Υ.Σ. σαφώς δε νομοθετεί, δρα μόνο συμβουλευτικά και επίσης δεν υποκαθιστά τον ρόλο των εποπτικών αρχών και του εκάστοτε υπουργείου.
Ποιες είναι οι κύριες τάσεις στον τομέα τα τελευταία χρόνια και ποιες αναμένεται να πρωταγωνιστήσουν και στο μέλλον;
Πρωταγωνιστεί η μετάβαση από ένα πλήρως γραμμικό σε ένα πιο κυκλικό μοντέλο. Είναι έντονη η ζήτηση για υλικά πιο φιλικά προς το περιβάλλον, όπως αυτό βέβαια θα μεταφραστεί από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και πρότυπα που δημοσιεύονται και θα δημοσιευτούν τα επόμενα δύο έτη. Επίσης, υπάρχει ζήτηση για την ενσωμάτωση ανακυκλωμένων υλικών που προέρχονται από το post-consumer waste, με επιφυλάξεις ως προς την ασφάλεια του καταναλωτικού κοινού. Παράλληλα, καταγράφουμε μία σημαντική τάση για επικοινωνία του branding μέσα από τη συσκευασία, τη σήμανση, μέσα από QR Code και RFID Labels, έτσι ώστε να δίνονται με μεγαλύτερη διαφάνεια και αμεσότητα οι πληροφορίες για τον τρόπο χρήσης, τον τρόπο αποθήκευσης, τα συστατικά, ακόμη και να προσφέρονται σαφείς οδηγίες για τον ορθό τρόπο απόρριψης μετά το τέλος του χρόνου ζωής. Μια ακόμα τάση που αναδεικνύεται από το νομοθετικό πλαίσιο είναι η χρήση επαναγεμιζόμενων συσκευασιών στα σημεία πλήρωσης ή πώλησης αγαθών. Παρακολουθούμε με επιστημονικό ενδιαφέρον τις πρωτοβουλίες και τις κινήσεις μεγάλων αλυσίδων retailers και εστίασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις πιλοτικές δοκιμές σε καταναλωτικά αγαθά όπως τα τρόφιμα και τα απορρυπαντικά.
Μέσα στο νέο πλαίσιο που διαμορφώνεται και θα καθορίσει το μέλλον του κλάδου, ποιες είναι οι προτεραιότητες που πρέπει να θέσουν οι βιομηχανίες;
Η προτεραιότητα μέσα στα επόμενα χρόνια θα δοθεί στην αλλαγή των δομών συσκευασίας. Σύμφωνα με τα πρότυπα και τις κλίμακες που θα δημοσιευτούν σε δύο έτη, κάθε συσκευασία θα πρέπει να είναι ανακυκλώσιμη μέχρι το 2030. Αυτό δημιουργεί υψηλές προκλήσεις για τους παραγωγούς. Ακόμα πιο έντονες είναι οι προκλήσεις στις βιομηχανίες πλήρωσης, διότι για τα νέα υλικά θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τις ίδιες συσκευαστικές μηχανές χωρίς να μειωθεί η ταχύτητα παραγωγής. Όπως καταλαβαίνετε, χωρίς μετατροπές και επενδύσεις αυτό φαίνεται να μην είναι εφικτό. Και το ερώτημα που θέτουν όλοι είναι ποιος θα αναλάβει το τελικό κόστος; Διότι όλη αυτή η έρευνα, οι δοκιμές, οι μετατροπές των μηχανών ή και η αγορά νέου εξοπλισμού θα επιφέρουν κάποιο σημαντικό κόστος στα προσφερόμενα αγαθά.
Επομένως, τίποτα δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένο πριν μελετήσουμε τους οδηγούς που θα κατηγοριοποιούν τις συσκευασίες στις κλίμακες A, B, C. Οτιδήποτε είναι πέραν αυτής της βαθμονόμησης δεν θα είναι εφικτό, σύμφωνα με τον κανονισμό, να κυκλοφορεί στην ευρωπαϊκή αγορά μετά το 2030. Και υπάρχει και ένα δεύτερο «σκαλοπάτι»: το 2038, η κλίμακα C θα διαγραφεί, οπότε μόνο οι συσκευασίες που κατηγοριοποιούνται ως A και B ως προς την ανακυκλωσιμότητά τους θα είναι διαθέσιμες στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Υπάρχει, λοιπόν, μια στάση αναμονής και πολλές εταιρείες του κλάδου ήδη μελετούν, ερευνούν και δοκιμάζουν νέα υλικά, νέες δομές συσκευασίας ώστε να είναι έτοιμες.
Κεφάλαιο Περιβάλλον – Βιωσιμότητα: Πώς οι επιχειρήσεις του κλάδου στην Ελλάδα προσαρμόζονται σε αυτή την «πράσινη» επιταγή;
Τα τελευταία χρόνια, τα μέλη του ΣΥ.ΒΙ.Π.Υ.Σ. λαμβάνουν σε εβδομαδιαία βάση όλες τις τεχνικές αναφορές και τα δεδομένα γύρω από τη βιωσιμότητα, όπως τα αντλούμε από τους συνεργάτες μας στις Βρυξέλλες (Europen, BBIC, PEIC, Recyclass κα). Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε με βεβαιότητα ότι έχουν αναπτυχθεί αρκετά νέα υλικά, νέες καινοτομίες και νέα προϊόντα που κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις που θα ανακοινωθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Όπως καταλαβαίνετε, σεβόμενοι το «know-how» που αναπτύσσεται σε κάθε εταιρεία, δεν μπορούμε να αναφερθούμε συγκεκριμένα σε αυτά. Θα τα ανακοινώσουν οι ίδιες οι εταιρείες εν καιρώ.
Πώς επηρεάζει η εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία τις επιχειρήσεις του κλάδου; Ποιες είναι οι βασικότερες δυσκολίες που ενδεχομένως δημιουργούνται;
Υπάρχουν δύο επίπεδα: η νομοθεσία που εφαρμόζεται στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, με την οποία συμμορφώνονται οι Έλληνες εξαγωγείς και η ευρωπαϊκή νομοθεσία που δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα (δείτε για παράδειγμα τις χαμηλές επιδόσεις που σημείωσε στην ανακύκλωση η Ελλάδα, όπως ανακοίνωσε η Eurostat).
Εμείς εργαζόμαστε με τους Οργανισμούς – συνεργάτες μας στις Βρυξέλλες, αρχικά για να μπορούν οι ελληνικές επιχειρήσεις, είτε είναι παραγωγοί υλικών συσκευασίας είτε είναι συσκευαστές αγαθών, να γνωρίζουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες αλλά και κάποιους πιο ειδικούς που διαμορφώνονται σε ορισμένες χώρες. Είναι γεγονός, σύμφωνα με όσα καταγράψαμε, ότι οι ντιρεκτίβες δεν λειτούργησαν προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης μιας ενιαίας αγοράς. Η Επιτροπή κινείται πλέον προς μια οριζόντια νομοθεσία που δε θα περιορίζει τη δυνατότητα αλλαγών ή προσαρμογών σε κάθε κράτος – μέλος. Για παράδειγμα, η οδηγία για τα πλαστικά μιας χρήσης δεν εφαρμόστηκε με τους ίδιους κανόνες σε όλα τα κράτη – μέλη. Έχουμε καταγράψει, επίσης, αρκετές καθυστερήσεις και διαφοροποιήσεις ανά κράτος μέλος ως προς τις κατευθυντήριες γραμμές, ακόμα και μετά την επίσημη έναρξη ισχύος για τις φιάλες PET και το ανακυκλωμένο υλικό.
Επομένως, πώς όλα τα παραπάνω επηρεάζουν στην πράξη τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα;
Οι παραγωγοί υλικών συσκευασίας συνεχίζουν να εξυπηρετούν τους πελάτες τους στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά θα πρέπει να επενδύσουν αρκετά resources στα Τμήματα Έρευνας και Ανάπτυξης. Σύμφωνα με τις νέες νομοθετικές απαιτήσεις που μελετούμε, δε θεωρείται τίποτα δεδομένο – ιδίως όταν εισάγονται ορολογίες όπως «ανακυκλώσιμο σε κλίμακα». Αυτό, για παράδειγμα, είναι πολύ σημαντικό γιατί διαφοροποιεί την τεχνικά ανακυκλώσιμη συσκευασία που διακινείται στην Ευρώπη με την πρακτικά ανακυκλώσιμη μέσα από το κλειστό σύστημα απόρριψης από τον καταναλωτή, συλλογής, διαχωρισμού, καθαρισμού και επανεπεξεργασίας, η οποία μπορεί να είναι ή μηχανική ή χημική ανακύκλωση. Εισάγονται καινούργιες έννοιες. Μπορούμε να μιλάμε πολλές ώρες για τους νέους όρους που συζητούνται ευρέως ως προς την επαναχρησιμοποίηση για τον ίδιο σκοπό, για τους περιορισμούς και τις ειδικές διατάξεις που διέπουν τον κλάδο HORECA, τους νέους όρους Dine In, Dine Out, Take Away, On the Go που χαρακτηρίζουν κλειστούς και ανοιχτούς βρόγχους σε επαναχρησιμοποιούμενα υλικά συσκευασίας. Το επόμενο διάστημα, σε εκπαιδευτικά σεμινάρια που θα διοργανώσει ο Σύνδεσμος θα τα εξειδικεύσουμε όλα αυτά.
INFO
-Στον Σύνδεσμο μπορούν να συμμετέχουν ως τακτικά μέλη: Bιομηχανίες παραγωγής υλικών συσκευασίας από χαρτί/ χαρτόνι, γυαλί, ξύλο, μέταλλο, πλαστικά, εύκαμπτα σύνθετα υλικά και φυσικά υλικά. Επίσης, μέλη μπορούν να γίνουν κατασκευαστές μηχανών και οργάνων συσκευασίας, σχεδιαστές-δημιουργοί συσκευασιών, εταιρίες που συσκευάζουν φασόν και εταιρίες και οργανισμοί που προβάλλουν τη συσκευασία.
-Περισσότερα: www.pac.gr